سیاست‌گذاری منطقه‌ای ایران در حوزه‌ی دیپلماسی انرژی : در چارچوب اقتصاد سیاسی منطقه‌ای (2003-2019)

اقتصاد سیاسی خاورمیانه برای بیش از یک قرن است که بر منطق و محور تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای انرژی و دیگر مولفه‌های مضاف بر آن می‌چرخد. تکیه‌ی زیاد بر منابع انرژی خام در عین ایجاد محدودیت‌های همه‌جانبه بر کشورهای دارنده‌ی آن، اما زمینه را برای پویایی‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیک بر محور انرژی ایجاد کرده است. در این میان، یکی از فاکتورهای پویایی نقش انرژی بر سیاست خارجی منطقه را، دیپلماسی انرژی شکل می‌دهد، که شاید بتوان آن را از مهم‌ترین و در عین‌حال پیچیده‌ترین حوزه‌های دیپلماتیک در روابط بازیگران منطقه‌ای، خصوصاً دو غول انرژی منطقه، یعنی ایران و عربستان و دیگر بازیگران مهم چون کشورهای حاشیه‌ی جنوبی خلیج فارس به حساب آورد. از همین منظر، مقاله‌ی حاضر در تلاش است تا به تحقیق پیرامون این سوال بپردازد که «تحولات دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران در بستر اقتصاد سیاسی منطقه‌ای از 2003 تا 2019، از چه الگویی از رفتار سیاست خارجی پیروی نموده است؟» نتایج و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که الگوهایی کلیدی روابط ایران با خاورمیانه از دو مولفه‌های کلیدی تعامل ناچیز و تقابل شدید و حداکثری در حوزه‌ی دیپلماسی انرژی و در بستر اقتصاد سیاسی منطقه‌ای در طول سال‌های 2003 تا 2019 پیروی نموده است. در این مقاله از روش تحقیق تحلیلی ـ توسیفی و آماری موردی با استناد به منابع دسته اول انرژی و دیپلماسی استفاده می‌شود.